Ngày 13.3.2017 kỷ niệm bốn năm, 2013-2017, triều đại ĐGH Phanxico. Tòa Thánh Vatican không tổ chức lớn ngày này. Hàng năm dịp này, Ngài vẫn là thành phần tĩnh tâm trong Giáo triều, (năm nay, ở Atccia, xa Roma 30cs, 6-13. 2017) để cầu nguyện và xin ơn tiếp sức cho năm sau. Kỷ niệm năm nay, giới truyền thông và các nhà bình luận cho rằng một người ở tuổi 77- 80, đạt thành quả như vậy là một Giáo Hoàng tuyệt vời xuất chúng. Có lời nói sắc bén, hành động mang tính biểu tượng mạnh, ý chí muốn thay đổi. Bốn năm Giáo triều bằng lời nói đi đôi với việc làm.

CUNG CÁCH SỐNG CỦA ĐỨC PHANXICÔ

Lời chào đầu tiên, gây ấn tượng với tên TGM Buenos Aires Jorge Mario Bergolio được bầu làm Giáo Hoàng Phanxico, khi ra mắt tại công trường Thánh Phêrô là ‘’xin anh chị em cầu cho tôi’’, 13.3.2013. Tiếp sau là cung cách sống bất ngờ. 

Đức Giáo Hoàng Phanxicô, là giáo hoàng của mọi người. Vẫn không bỏ nếp sống từ khi còn ở Argentine : nhất mực nhân từ, đơn sơ, khiêm nhường và gần gũi với mọi người.

- Khi còn là TGM bên Argentina, Ngài dạy lúc 4g không cần báo thức, trưa thiếp đi ít phút. Đi mục vụ, thăm hỏi, hay đây đó bằng xe bus, metro, dọn hành lý... Tự làm việc nhà, nấu cơm, quét dọn. Sách kinh và sổ tay luôn kèm bên mình. Ngài kẹp trong sách kinh thư bà nội viết khi chịu chức linh mục, 1967 : vào ngày đẹp đẽ hôm nay con ôm Chúa Cứu Thế trong đôi tay thánh hóa của con. Qua đó, mở rộng lối dẫn đến một thiên hướng sâu đậm mở ra cho con món quà nhỏ bé này. Ít giá trị vật chất nhưng giá trị tinh thật to lớn. Tại tòa GM, Ngài chỉ dùng phòng nhỏ làm việc. Còn phòng rộng lớn, đẹp ở lầu 2, làm kho. Phòng làm việc có Thánh Giá trên đầu giường, do ông bà nội Rasa và Juan tặng và một lò sưởi chỉ mở khi họp đông. Đối diện là bức tranh Chúa ngồi tĩnh tâm kiên nhẫn. Phòng cạnh là thư viện, thư từ, giấy tờ đã vàng, ố... Trên tường có hình bông hồng trắng và chân dung Thánh Thérèse de Lisieux, và hình gia đình. (ns. HN. CA. 255 ; 3.2014, tr. 35) 

- Làm Giáo Hoàng không ở và làm việc trong Tông Điện Vatican, làm việc tại khách sạn Santa Martha, nơi các Hồng Y trú ngụ khi bầu giáo hoàng. Trả tiền phòng thu lượm hành lý như khách trọ trong thời gian mật viện. Để dễ tiếp xúc vói những người chung quanh. Ngài dâng lễ cho những người cư ngụ trong cư xá. Dùng cơm với những cộng sự viên thân cận. (từ 19.3.2013). Không đi xe limousine, lựa xe rẻ tiền. 

- Trong nghi lễ phụng vụ, Ngài ngồi ngai giáo hoàng không trải nệm đỏ, nhẫn giáo hoàng thường, không bằng kim loại qúi giá. 

- ĐGH còn người em gái bên Argentine, dặn cô đừng qua Roma dự lễ tấn phong của ngài, mà dùng tiền này giúp những ai cần.

- Không đi giầy đẹp, mà chỉ mang đôi giày đen cũ từ khi còn làm Hồng Y, ngài còn điện thoại cho người sửa giày cũ, để dành cho ngài những đôi còn dùng được. Thánh Giá trước ngực, cũ khi còn làm Giám mục tại Buenos Aires 

- Thứ Năm tuần thánh 28.3. 2013, ĐTC rửa chân cho 12 tù nhân trẻ, trong đó có phụ nữ không Công Giáo, tại nhà nguyện nhà tù Casal del Marmo 

- Thành lập Hội Đồng 9 Hồng Y cố vấn giúp Ngài trong điều hành giáo triều (13.4.2013)

- Ngày 13.7.2013, đi thăm, dâng lễ với hơn 10 ngàn người nhập cư trại tỵ nạn đảo Lampedusa, ngoài Roma. Tiếp xúc với những người tỵ nạn, Đức Thánh Cha nói : Những người anh em chúng ta là : những người đang khóc trên con tàu vượt biên, những bà mẹ đang khóc sướt mướt k hi ẵm trẻ con, những người cha lo âi cùng cực không biết gì nuôi gia đình. (Vietcatholque New 8.7.2013)

- Ngày 26. 7.2013, trong những ngày Quốc Tế Giới Trẻ tại Brasil (23.7.2013), với 3,7 triệu người tham dự. ĐGH đã đi bộ tới thăm làng ổ chuột, ghé thăm một gia đình. 

Tại đại hội QTGT Brasil, Ngài chỉ dùng xe deep, mui trần không dùng xe tránh đạn papemobile. Ngày 26,7, em Nathan de Bristo, 9 tuổi mặc áo đại hội, mặc dầu bị cản, em cứ chạy theo xe Đức Thánh Cha. Đến lúc xe ngừng, em được bồng lên, em ôm Đức Giáo Hoàng và nói : Con muốn làm linh mục. Đức Thánh Cha ơi, con muốn làm linh mục của Chúa Kitô. Đức Thánh Cha cảm động, rơi nước mắt, nói : cha sẽ cầu nguyện cho con, nhưng con cũng phải cầu nguyện cho cha. Đức Thánh Cha con ôm em lâu, người ta khó gỡ được. Cô giáo của em cho biết em có điểm học cao. Cha xứ nhận xét : Em đã vững trong ơn gọi. Còn em nói, em sẽ còn phải học thần học và cố gắng giữ mình trong sạch cho trọn vẹn ơn gọi. 

Ngày 7.8.213, sau khi nhận thư anh Michele Feri, 40 tuổi, ở Argentine, ĐGH đã điện thoại cho anh và mẹ anh. Nội dung anh kể hoàn cảnh : anh ruột Andrea 51 tuổi, chủ hãng xăng đã bị nhân công bắn chết và bắn luôn Michele bị trọng thương phải ngồi xe lăn. ĐTC nói trong điện thoại là ngài khóc khi đọc thư. Sau khi nghe điện thọai. Michele nói : ĐGH thật nhân từ, ngài đã tuyền đạt sự thanh thản, làm chúng tôi hy vọng, làm dịu bớt đau khổ phần nào. Tôi sẵn sàng tha thứ cho hung thủ, nhưng hỏi hắn tại sao bắn chúng tôi ?

Tổng Kết Trong Bốn Năm

Có những việc dễ, nhưng phần lớn khó khăn, vất vả. Khó vì lâu đời. Vất vả vì Ngài đã 80 tuổi.

- Bắt đầu cải tổ Giáo Triều ngay trong 7 tháng đầu, như : Lập 9 Hồng Y cố vấn (13.4.2013). UB giám sát (17.6.2013). UB thẩm vấn tài chánh (18.7.2013) (x. GXVN 4.2014, tr. 23)

- Triệu tập Hai Thượng Hội Đồng Giám Mục năm 2014 và 2015, tại Roma để bàn thảo về gia đình. Năm tới, 2018, lần thứ ba Thượng Hội Đồng GM họp lại bàn về ‘‘Giới Trẻ, đức tin và ơn gọi’’

- Tuyển chọn 44 Hồng Y. Hiện nay, gồm : Bắc Mỹ : 13 vị. Châu Mỹ Latinh :20. Châu Âu : 53. Châu Phi : 14. Châu Á : 14. Châu Đại Dương : 4. 

- Tông du : trong 4 năm ĐGH đã 17 lần tông du, thăm 27 nước

1) 23-28.7.2013 : Brésil, dự JMJ tại Rio de Janeiro

2) 24-26.5.2014 : Israel, Palestine và Jordanie (Thánh Địa)

3) 13-18.8.2014 : Nam Hàn

4) 21.9.2014 : Albanie

5) 25.11.2014 : Nghị viện Âu châu, Strasbourg.

6) 28-3.11.214 : Turquie

7) 13-19.1.2015 : Sri Lanka và Phi Luật Tân

8) 6.6.2015 : Bosnie-Herzégovine

9) 6-12.7.2015 : Équateur, Bolivie và Paraguay

10) 19-27.9.2015 : Cuba và Hoa Kỳ

11) 25-30.11.2015 : Keynya, Ouganda và Trung Mỹ

12) 12-18.2.2016 : Cuba và Mexique

13) 16.4.2016 : Grèce

14) 24-26.6.2016 : Arménie

15) 27-31.7.2016 : Ba Lan

16) 30.9-2.10. 2016 : Géorgie và Azerbaidjan

17) 31.10-1.11.2016 : Suède 

Chuyến đi Trung Phi (2015) được thành công nhất. Sau 3 tháng, nước này tổng tuyển cử. Hòa bình trở lại. Người dân ở đây đã nhất loạt nói : ĐGH đem lại cho chúng tôi luồng gió mát mới mẻ cho xứ sở và đời sống. 

Tương lai :

18) 28-29.4.2017 : Égype

19) 12-13.5.2017 : Bồ Đào Nha (Fatima)

20) 7 hay 8.2017 : Indonésie và Nhật

21) 6-11.9.2017 : Colombie

22) 10. 2017 : Brésil

- Ngoại giao : Tuy không là nhà chính trị hay xã hội, nhưng uy tín lời nói của ĐGH được các giới lắng nghe. Như, 9.2013, ĐGH phát động chiến dịch ngoại giao chống dự án quân sự quốc tế do tây phương lãnh đạo nhằm can thiệp vào Syrie. TT Nga Vladimir Putin ca ngợi xác nhận ĐGH có công chận đứng cuộc tấn công này. Và nhất là được G8 thông qua.

Cuba và Hoa Kỳ tái tục liên hệ ngoại giao, ai cũng công nhận nhờ Đức Phanxico tạo bầu khí cởi mở thuận lợi cho bước khai phá này. 

Năm 2015, khối CO2 (thay đổi khí hậu) họp tại Paris, do LHQ bảo trợ, thừa nhận vai trò cổ vũ của ĐGH bảo vệ môi trường, giúp họ đạt tới thỏa hiệp tốt đẹp. Mới nhất, 27.3.2017, ĐTC gửi sứ điệp cho đại diện các nước trong LHQ họp tại New York, từ 27-31.3.2017, cấm xử dụng vũ khí hạt nhân. Trong sứ điệp, ĐGH kêu gọi từ bỏ vũ khí hạt nhân, và khẳng định : một thứ luân lý và pháp luật dựa trên sự đe dọa phá hủy lẫn nhau, hủy diệt toàn thể nhân loại, là tương phản với tinh thần LHQ (RV.28. 3.2017) 

Dĩ nhiên, ĐGH đã gia tăng tính liên hệ ngoại giao giữa Vatican và thế giới.

- Đối thoại tôn giáo

Vỏn vẹn 4 năm, Đức Phanxico đã chú trọng tới ‘thống nhất’’ đoàn Dân của Thiên Chúa. Đặc biệt :

- Ngày 12.2.2016, tại La Havana, Cuba, trong tông du, ĐGH đã gặp thượng phụ Kirill, đứng đầu Chính Thống Nga. Hai bên Công Giáo và Chính Thống, sau 962 năm, nay mới gặp nhau

- Ngày 31.10.2016, sau 500 năm, ĐGH và ĐGM Mounnib Youman, chủ tịch Liên Hiệp Tin Lành Luther ký bản thông báo chung, tại Thụy Điển.

- ĐGH nối lại cuộc đối thoại với Hồi Giáo qua gặp gỡ đạo trưởng Hồi Giáo Al-Azhar, Ai Cập

- Giáo Hoàng Mục vụ

Qua bài giảng, huấn dụ, gặp gỡ, ĐGH luôn nhắc hàng giáo phẩm chú trọng tới nhiệm vụ chăn dắt đoàn chiên. Ngài khuyên chủ chiên phải nặng ‘‘mùi chiên’’. Cấp hoàn vũ, Ngài có văn thư sau :

- Thông điệp Lumen Fidei (Ánh Sáng Đức Tin, 29.6.2013): đức tin soi sáng đời sống con người (bổ túc, ĐGH Benedicto đã viết) 

- Thông điệp Laudato Si (Chúc Tụng Chúa, 5.7.2013): vấn đề cấp bách bảo vệ môi sinh

- Tông huấn Evangelii Gaudium (Niềm Vui Tin Mừng, 25.11.2013) : Tích cực truyền bá Phúc âm 

- Tông huấn Amoris Laetitia (Niềm Vui Yêu Thương, 19.3.2016) : tình yêu gia đình (sau Thượng Hội Đồng Gia đình)

Tổ chức Năm Thánh ‘‘lòng Thương Xót’’ (2015-2016) là đào sâu tinh thần Công Đồng Vaticann II 

NHỮNG NHẬN ĐỊNH 

ĐHY Pietro Parolin, Quốc Vụ Khanh trả lời Radio Vatican tiếng Ý, 15.3.2017 :

- Diễn văn ra mắt của ĐGH thật đơn sơ, an bình và thanh thản...Việc ngài xin cầu nguyện đã đánh động và tín thác : của người mục tử và Dân Chúa với Thiên Chúa, tín thác giữa dân Chúa với nhau.

- ĐGH nhấn mạnh đến ‘Giáo Hội đi ra’’ rất quan trọng. Mở rộng hướng tới Chúa. Hành động, gặp gỡ với dân chúng. Đó là tính cách công nghị, chú ý tới tiếng nói Chúa Thánh Thần.

- Năm Thánh Lòng Thương Xót hết. Nhưng triều đại Phanxico vẫn theo sự dịu hiền của Chúa.

- ĐGH bắt đầu cải cách Giáo Hội. Vì Giáo Hội luôn canh cải, ngày một trở nên chính mình, trung thực hơn, gỡ đi cáu bẩn. Bắt đầu bằng ‘’cải cách con tim’’ 

Ký giả John Allen cho rằng : Nhiệm kỳ ‘’Bốn Năm’’, ĐGH đã rất thành công, được sự chú ý của người ta, ngay từ ngày đầu tiên. Bằng chứng là số người theo dõi twitter của Ngài lên đến trên 30 triệu. Các cuộc thăm dò ý kiến thế giới cho thấy ĐGH được xếp hạng hài lòng rất cao. Ấy là chưa kể giới truyền thông tường thuật các việc làm và lời nói của Ngài.

Đức Giám Mục Phụ tá Los Angeles, Robert Barron, nói : thiên tài của ĐGH là không thay đổi giáo huấn, nhưng chắc chắn thay đổi câu chuyện về giáo huấn. Trước khi lên giáo hoàng, người ta nhắc tới tanh cãi như phá ngừa thai, đồng tính luyến ái, hôn nhân đồng phái...Không một vấn đề này biến đi. Nhưng ĐGH thành công nêu lên nhiều vấn đề khẩn trương hơn : người nghèo, tỵ nạn, di dân, môi trường, tranh chấp...Bản chất không mới, nhưng ĐGH đem tới cho vấn đề trên khẩn trương và ưu tiên.

Báo Figaro, 10.3.2017, nhận định, ĐGH chỉ muốn thay đổi não trạng, không thay đổi cơ cấu. Não trạng sẽ khô cứng, ù lỳ. Đây là cách mạng dịu dàng (révolution de la tendresse). Lòng thương xót phát xuất từ Thiên Chúa, lan xuống mọi người. Bắt đầu từ hàng giáo phẩm, thông cảm với từng hoàn cảnh...không thể viện vào Giáo Luật mà xua đuổi, làm ngơ những người bơ vơ, khó khăn. 

Nhà báo Michele Raviard phỏng vấn tại công trường thánh Phêrô, 12.3.2017, về ấn tượng, kỷ niệm và ước mong gì nơi Đức Phanxicô :

- Tôi có kỷ niệm tuyệt vời, tân Giáo Hoàng nói : Quý ông bà anh chị em, ‘‘buona sera’’ (lời chào buổi chiều của người Ý) Ngài đã đặt mình cùng gia tầng với mọi người. Đánh động nhất là đơn sơ, cởi mở với người nghèo.

- Điều tôi thích là Ngài ở nhà ở Santa Marta, thật đẹp, Giáo Hoàng tốt lành, làm

nhớ đến ĐGH Gioan XX III

- Bài diễn văn khai mạc sứ vụ Giáo Hoàng, ngài đã chiếm trái tim chúng ta, và còn gia tăng ?

- Thật tốt đối với tôi. ĐGH để lại cho người trẻ, 100 năm nữa, 1 cử chỉ không lấp đầy

- Lòng thương xót đến với mọi người, không phân biệt.

- Người của gia đình, khi thấy Ngài dùng xe rẻ tiền. Hoàn toàn đẹp nhất.

- Mỗi Chúa Nhật, tôi lắng nghe Lời Ngài, kinh Truyền Tin, rất đơn giản, có thật và hiệu quả.

- Giáo Hoàng vĩ đại, làm Cuba và Hoa Kỳ xích lại gần nhau.

- Hy vọng triều đại Ngài kéo dài thật lâu, dân chúng hiểu Ngài, tiếp tục ý tưởng tình huynh đệ và mang lại sự tốt lành trên thế giới.

QUAN ĐIỂM CỦA ĐGH 

Vào lễ Tro, ĐGH trả lời báo Die Zeit, Đức (8.3.2017) ‘‘Tôi không cảm tưởng mình là người phi thường’’, tôi chỉ là người làm chuyện mình có thể làm được mà thôi. Đây được kể như đường lối của Ngài điều hành Giáo Hội. ĐGH cho

- Thiếu ơn gọi là vấn đề lớn đang đối phó, vì thiếu cầu nguyện. ĐGH nhận xét, các bạn trẻ bị xã hội lãng quên, vì không có việc làm trong nhiều quốc gia. Không có người trẻ, thì không có ơn gọi. Ơn gọi rất quan trọng. Giáo Hội cử hành Thánh Thể. Nhưng Thánh Thể làm nên Giáo Hội 

- Vấn độc thân của giáo sỹ nằm trong thảo luận, nhất là những nơi thiếu linh mục trầm trọng. Những ‘‘viri probati’’ (nam nhân có đức tin và đời sống thánh thiện). Những nam nhân có vợ này đã thành phó tế, có khả năng. Có thể đặt cử đảm trách các cộng đoàn lẻ loi. 

- Khủng khoảng đức tin. Đức tin không phải trải qua cuộc khủng hoảng vẫn còn là đức tin khờ dại. Đức tin là ân sủng, Chúa ban cho. ĐGH thú nhận chính ngài đã trải qua những lúc nghi nan. Tôi cầu xin Thiên Chúa và Người đã nhậm lời tôi. Đức tin không phải là thàng quả. 

- Tinh thần của các mục tử. ĐGH lấy làm tiếc, đau lòng, vì trong Giáo Hội còn có tinh thần thế gian, kiêu ngạo, quyền lực và thống trị. Không chứng tỏ được lòng trung thành với Phúc Âm. 

- Khủng hoảng chính trị đàng sau chủ nghĩa quốc gia cực đoan. Luôn biện hộ căn tính 

LỜI CÁM ƠN

Hội đồng Giám Mục Ý gửi đến ĐGH lời chúc mừng và cám ơn ‘‘sinh nhật thứ bốn’’ của Đức Phanxico :

Trong bốn năm qua, khi nhìn con người của cha, chúng coni lớn lên trong ý thức ơn gọi kito, ơn gọi chức thánh và ơn gọi giám mục của chúng con. Cám ơn cha để lại lòng thương xót vào trọng tâm giáo triều cha. Lòng thương xót là sự gặp gỡ của chúng con với gương mặt của Chúa Giêsu Kitô. Cám ơn tấm gương đơn giản, gần gũi của cha. Qua đó, cha đã trao truyền cho thế giới sự thật của sứ điệp Tin Mừng. Cám ơn cha về sự nhắc nhở không ngừng của cha để chúng con ở trong loại văn hóa dửng dưng và tuyệt vọng, nhưng sống trong sự gần gũi của lòng tin tưởng và hy vọng. Cám ơn cha vì cha luôn xin chúng con cầu nguyện, khí cụ chúc phúc và điều tốt lành thiêng liêng cho tất cả chúng con.